ESKUZ BINAKA TRINKETEAN

JOKO EGITURA

Joko mota

Trinketean eskuz binaka euskal pilotako  zeharkako jokamoldea edo jokamolde ez zuzena da, horma baten kontra jokatzen delako.

Duelu edo norgehiagoka mota

Izenak dioen bezala, duelua edo norgehiagoka bi biren aurkakoa da, oposizio kolaboraziokoa. Elkarrekintza horretan, espazioaren erabilera indibiduala komuna da, hau da, pilotariak kantxan zehar nahi duten eremuan kokatu daitezke.

Instalazioa

Kasu honetan, eskuz binaka trinketean nola jokatzen den ari gara aztertzen; beraz, trinketearen ezaugarriak azalduko ditugu: trinketean bi eremu bereiz ditzakegu, kantxa eta ikuslearen eremua.

Trinketea lau zatitan bana dezakegu:

• Zorua; pilotariaren aurrean dagoen horma, edo frontisa;
• Eskuin horma
• Ezker horma
• Eta pilotariaren atzean dagoen horma, edo errebotea. 

Marrazkietan klik eginda handitu
 egiten dira.

Gainera, trinketeak, frontoiek ez bezala, elementu hauek ditu:

•  Ezker horma eta errebotearen beheko aldean galeria bat dago ikuslearentzat. Galeria horren horma bertikalean (kantxara begira) sarea jartzen da.
• Galeria horren goiko aldeko horma horri aldiz, teilatua deritzo. 
• Frontisaren eskuinaldean xiloa, iparraldean soilik, (lauki formako barruranzko zulotxoa) dago, txapatik 40cm-ra.
•  Eskuin horma eta frontisaren artean frailea dago, bi hormen arteko angelua estaltzen eta pilotaren norabidea aldatzen duen alaka.
• Instalazioa bertikalean bi zatitan banatzen duten bi txapa daude:  batetik, behekoa, eta bestetik, goiko mugak markatzen dituena. Bi hauek  pilotaren talka indargabetzea dute helburu.
• Belarriak ezker eta eskuin horman dauden jaitsiguneak dira, sarez estalia.Guztira trinketeak 30m luzera du eta euskal pilotako instalazio ofizialik txikiena da.

Materiala

Eskuz jokatzen den jokamoldea denez ez da inolako erreminta berezirik erabiltzen, eskua eta pilota soilik. Kautxuzko nukleoa duen eta larruz bilduta dagoen pilota erabiltzen da, kasu honetan, nagusietan 60cm-ko diametroa izatera ere irits daitekeena. Frontoikoak baino bigunagoak dira eta bote txikiagoa dute.

Sakea eta errestoa

Trinketean eskuz binaka jokatzen denean, sakea librea da, hau da, edozein lekutik egin daiteke eta faltako marra (hirugarrena normalean) gainditu behar da. Pilotariak ahalik eta aurreen sakatu ohi du.

Gainera, jokamolde honetan ez dago pasa-rik. Honek esan nahi du pilotakadak, ona izateko, ez duela marra baten aurretik punpa egin beharrik. Baina, sakea ona izan dadin, lehen esan bezala, faltako marra gainditu behar da. Bi jokalarietatik edozeinek sakatu ahal izango du, hori bai, sakatzaileak gainontzekoak adi daudela ziurtatzeko “jo” edo “ba” oihukatu beharko du. Sakea egiteko, pilota jo baino lehen botea ematea beharrezkoa izango da.

Sakea egin ondoren, errestoan pilota frontisera eraman behar da; lehenengo talde batek eraman behar du eta jarraian besteak. Binaka jolastuagatik bikoteak ez du zertan txandakatu pilota eramateko orduan.

Tantoa irabazi eta galtzeko moduak

Jokoan falta izateko edo tantoa galtzeko era ezberdinak daude:

·  Sakean, pilotak frontisean jo ondoren, pilotak faltako marra gainditzen ez duenean;

·  Pilotak joko-eremua mugatzen duen marra edo txaparen bat jotzen duenean;

·  Mugetatik kanpo irteten denean (frontiseko beheko txapatik behera edo goiko mugetatik gora, eta alboetako mugetatik kanpora, belarrietara). Hori pilotak frontisa edo zorua jo baino lehen gertatzen bada, pilota azken jo duenaren falta izango da;

·  Bigarren punpa egin baino lehen pilota eramaten ez denean; teilatuko punpek ez dute kontatzen, ezta ezker eta eskuineko hormetan egiten diren punpek ere.

·  Sakea egin ondoren pilota sareratzeko beharrezkoa izango da faltako marraren altueran sarean dagoen zinta gainditzea. Hau gertatuz gero, berdin du punpaz edo punparik gabe sareratu den. Jokoan zehar, sarearen edozein aldetara botaz, tanto zuzena izango da.

Markagailu mugatua

Jokamolde honetan, lehenengo 50 puntura iristen denak irabaziko du. Beti ez da hala izaten, batzuetan ikusgarritasuna ez galtzeko edota partida luzeegia ez izateko, 40ra ere jokatu ohi da. Mundialetan 15eko jokoak daude (2012ko Iruñako mundialeko berrikuntza). Bi joko irabazita partidua irabazten da eta 1 eta 1 egiten bada, hirugarren bat jokatuko da 10 puntura.

JOKO EKINTZAREN DESKRIBAPENA

Nor da sakatzailea? Zeintzuk dira sake motak?

Sakea bikoteko edonork egin dezakeen arren, normalean aurrelaria da sakatzailea.

Sake motak bereizten dituena pilotaren norabidea da. Frontisera bidali ondoren, alboko paretekin jokatzen da:

• Ezkerreko pareta ukitu eta teilatutik irristatuz errebotearen eskuineko aldera, zuloan geratuz eta errestoa oso zail utziz. Hala ere, sake mota hau oso zaila izaten da.
• Klasikoena, bestetik, zabaletik (eskuinetik) sarerantz (ezkerrerantz) bideratzea, nahiz eta sarera ez sartu, aurkariaren posizioa zailduz.
• Azkenik, zabaletik (eskuinetik) zabalera (eskuinera), aurkaria ezustean harrapatuz.

Pilotari askok beti sake berbera erabiltzen dute oso garrantzitsua baita  tanto asko eskuratu ahal izateko.

Sake-errestoan, sakatzaileen eta errestokoen ohiko kokapena

Sake egoeran sakatzailea frontisera hurbiltzen da, normalean, eta bere bikotea kantxaren erdialdean geratzen da.

Errestoko bikotea sarea babesten geratuko da, saretik oso gertu, normalean. Bietako batek aurrealdea babestuko du eta besteak atzealdea, honek zabalera ere zainduz. 

Jokoan zehar pilotariek duten kokapena

Joko egoeran bi taldeetako aurrelariak frontisetik gertu jartzen dira, saretik oso hurbil. Batzuetan, sarea heltzera iristen dira. Aurrelarien rola tantoa egitea da.

Atzelariak kantxaren gainontzeko zatia babesten dute, hauen rola jokoari jarraipena ematea izanik.

Epailearen kokapena

Epailea kantxaren zabalean kokatuko da, jokoa ahalik eta gutxien oztopatuz. Pilotak epailea joz gero, "buelta" izango da, hau da, tantoa berriro jokatuko da.

Jokamoldeko kolperik ezagunenak eta erabilienak

Jokamolde honetako kolperik ezagun edo erabilienak hauek dira:

• Bolea: pilota airez jotzea eskuarekin goitik beherako mugimendua eginez. Pilota mozteko (tantoa egiteko), buru gainetik ez pasatzeko, eta pilotak sarea ukitu ez dezan erabili ohi den kolpea da.
• Sotamanoa: pilota airez jotzea eskuarekin behetik gorako mugimendua eginez. Normalean, pilota atzera botatzeko kolpea da
• Efektua: pilotak norabide ziurgabe bat eraman dezan egindako kolpea. Dejadetan oso erabilia da aurkaria ezustean harrapatzeko.
• Eskua itxita emandako kolpeak. Bereziki, Mexikon erabilia.

Kolpeak nola egin (lehenengo biak Euskal Pilotan erabiltzen dira, hirugarrena, berriz, ez)

Jokaldirik ohikoenak (pilotaren norabidea)

Hauek dira jokamoldeko jokaldirik ohikoenak:

• Sareratzea: pilota sarera bideratzea punparekin edo punparik gabe, tanto zuzena lortzeko.
• Teilatura botatzea: pilota teilatura bidaltzea. Bertan pilotak punpak egin edo irristatu daiteke. Askotan, pilota erreboteraino bidaltzea bilatzen dute.
• Frailera botatzea, horrela, pilotaren norabidea bat-batean aldatu, eta errestoa asko zailduz.

Jokaldi hauek guztiek aurkariaren errestoa zailtzea dute helburu, tantoa lortzeko.

Pilota aukeraketa eta pilota motak

Pilotaren aukeraketari ez zaio denbora gehiegirik eskaintzen mundialetan, izan ere, pilota guztiek berriak izan behar dute. Piloten artean ez dago ezberdintasun handiegirik: biziagoak, motelagoak… daude.

Gero, hiru edo lau pilota uzten dira saskian eta sakatu behar duen bikoteak aukera dezake jolasteko hobekien datorkion pilota.
Hasiera batean, 98g. inguru dituen pilotekin jokatzen da eta normala den bezala, pilotak denbora pasa ahala, botea galtzen doaz .

Jokamolde honetako berezitasunen bat

Esan dezakegu,jokamolde honen berezitasunak istalazioekin harreman estua dutenak direla, hala nola, teilatua, sarea, frailea, xiloa eta belarriak. Horrez gain, frontoietan ez bezala, trinketeak kontra kantxaren ordez eskuin horma du.

Trinketea luzeeran motza izanik, ohikoa da pilota erreboteraino iristea. Teilatua egoteak ere hori errazten du, bertan emandako punpek edo irristatzeek ez baitute kontatzen.

Gainera, trinketean izkina asko daudenez eta pilotaren norabidea aldatzea ohikoa denez, pilotariak indartsua baino, teknikoa, abila eta bizkorragoa izatea komeni da.

Azkenik, Unai Alvarez pilotari mundialistaren esperientzia eta eskuz binaka trinketeak munduan duen hedapena eta selekzioen nondik norakoen berri izateko, bideoa hauek txertatu ditugu.

ERREFERENTZIAK

Liburuak

Eusko Jaurlaritza eta Euskadiko Euskal Pilota Federakuntza (2002ko Abendua). Gure kirolak: Joko araudia. Pilota.

Bideoak

Golpéos básicos de “la pilota valenciana” [mp4] (2011) Valentziako Hezkuntza Fisikoko irakasleak: http://www.youtube.com/watch?v=QGVLV_xXAgo

Unai Alvarez-i egindako elkarrizketa [avi] (2012). Balerdi, I., Dorronsoro, S., Fraile, O., Garikano, M.

http://www.youtube.com/watch?v=sTbVmQtFCy8

http://www.youtube.com/watch?v=sTbVmQtFCy8

http://www.youtube.com/watch?v=2R7qAOs7JIM

http://www.youtube.com/watch?v=BHshX5k3cf0

http://www.youtube.com/watch?v=BhYMulGfxyM

http://www.youtube.com/watch?v=UETjhS7ZNh0&feature=relmfu

http://www.youtube.com/watch?v=vZDVHN82DqI&feature=relmfu

http://www.youtube.com/watch?v=rLXFkwnLlFU&feature=relmfu

http://www.youtube.com/watch?v=fAMRJj8wFoI&feature=relmfu

Irudiak

Trinketea, eta xiloa eta frailearen irudiak Googletik hartuta daude, gero gainean Paint programarekin eranskin batzuk eginda.

Gainontzekoak, jokoan eta sake egoeran pilotarien kokapenaren irudiak, Paint programarekin egindakoak dira.

EGILEAK

Balerdi Echeverria, Iban

Dorronsoro Alegria, Sara

Fraile Urra, Odei

Garikano Belaunzaran, Maddi